Ballet van Liefde

Freek Lomme

‘De dingen. Hoe treurig zijn de dingen, onnadrukkelijk beschouwd’. – Carlos Drummond de Andrade, uit het gedicht De bloem en de walging.

Het verhalen over liefde neigt vaak tot uiterlijk vertoon, onnadrukkelijk beschouwd. De Braziliaanse dichter Carlos Drummond de Andrade (1902—1987) bespreekt de fysieke kanten van de liefde, zonder pornografische lusten te etaleren. ‘Ziel, verlangen, vulva en lid’, in de woorden van Drummond. Heddy Honigmann raakte geïnspireerd door zijn erotische bundel O Amor Natural. In haar gelijknamige documentaire legt ze deze gedichten aan Brazilianen voor. Ontluisterend is de spontaniteit waarmee men op haar vragen ingaat. In de documentaire sleept het narratief van Drummond zijn lezer mee in een boeiende dialoog.

Twee vrouwen, waarschijnlijk moeder en dochter, zitten op het strand. Moeder draagt voor. Drummond doet haar verhalen van de liefde die buiten het bed tot daad komt. Dochter stimuleert moeder tot een persoonlijk relaas: eens, éénmaal, heeft ze met haar man deze liefde gekend. Ze waren buiten de stad, sliepen in een landhuis, en gingen wandelen. Op een rots is het gebeurd: het mooiste moment van haar leven. Is deze liefdesvertelling nu een overdraagbaar relaas? De expositie Over Liefde / On Love gebruikt de documentaire als inspiratie. Het liefdesrelaas is hier niet meer dialogisch, maar wordt een individueel, solitair relaas.

Tracy Emins vertellersstem beschrijft een hoerige jeugd waarin het vlees welig tierde. Seks was een simpel, makkelijk plezier en kon veel voorstellen. Leeftijd maakte niet uit: zij 13 en zij (de derden) een stuk ouder. Saskia Olde Wubbers presenteert beelden van een virtual theme park, met voice-over van haar hoofdpersoon: Louis uit Andalusië. Louis vindt Andalusië saai. Met een virtueel park revitaliseert hij het geheugen van de streek. Het publiek vond echter geen geheugen; er was geen sensatie van nostalgie. Zijn vrouw daarentegen vond dat niet erg. In de virtuele wereld vond zij een affaire, op basis van andermans herinneringen. Louis liet de hele toko dan ook aan haar en liet het gaan.

Liefde kent vele gezichten. Een filmer vraagt aan de man in beeld ‘Do you love me?’ Een antwoordt weerklinkt. Vervolgens tot dezelfde man: ‘Can I ask you one more question?’ ‘Yes.’ ‘Do you love me?’ Wederom weerklinkt een antwoord, telkens met andere stem. De stem komt echter niet van de man in beeld, die de woorden uit lijkt te spreken. De diverse antwoorden tonen de vele gezichten van de liefde.

Deze en andere films zijn te zien op een verhoging, op portable teeveetjes, omgeven door kussens. Susan Cianciolo heeft deze accommodatie kleur gegeven. De vloer is vrij expressief onder handen genomen, frivool hangt wat van haar mode aan de wand. Het maakt een dromerige, zwoele, lieflijke collage. In dit grafisch geheel kan de bezoeker vrij makkelijk opgaan. Een groot scherm neemt veel aandacht op. Surfers, een skater die zijn vriendin portretteert terwijl ze haar rokje omhoog houd en een schaamstreek presenteert. Geluid resoneert door de ruimte. Even verderop hangen foto’s van Martine Stig, waarop men klinisch, kleffe stellen ziet. Nadere informatie leert dat deze foto’s na de daad zijn genomen. Wim Delvoye toont een aantal, zo lijkt het, kusjes op hotelpapier. De titel van dit werk Anal Kiss suggereert wat anders.

Veel van het vertoonde werk verliest zich in banaliteiten die het respectabele onderwerp van de expositie, liefde, geen eer aan doen. De zithoek blijft een treurig ding, zeker gezien de volumineuze beelden en geluiden welke de integriteit, die Drummond voorstond en Honigmann inspireerde, tenietdoet. Liefde is, zo dichtte Drummond: ‘één, volmaakt in twee’. De expositie blijft echter solitair. Wellicht is dit de huidige positie van liefde… Seksualiteit neigt naar suffe controverse, liefde beleid men in stille passie. Trek uw liefdeslijn.

OVER LIEFDE / ON LOVE
Met o.a. Heddy Honigmann, Susan Cianciolo, Thomas Campbell, Wim Delvoye, Tracey Emin, Jesper Just, Adam Leech, Jacqueline Machado de Souza, Martine Stig

t/m 21 aug 2005, Museum het Domein, Kapittelstraat 6, Sittard