Museum de Paviljoens moet er helaas aan geloven. Vanaf 1 juli 2013, wanneer de laatste twee tentoonstellingen zijn beëindigd, sluiten de deuren voor het publiek. Het museum ontvangt geen subsidie meer en kan op de huidige plek niet langer voortbestaan. De plaatselijke kranten in Flevoland berichtten dat de activiteiten op het gebied van kunsteducatie en landschapskunst worden overgeheveld naar de Hectare Cultuur, een nieuw ontwikkeld concept voor het Kunstliniegebouw in Almere. Ook De Paviljoens zal onder deze paraplu gaan vallen.
De Gemeente Almere ziet toekomst in de Hectare Cultuur, als bundeling van de verschillende culturele instellingen. Het is op dit moment alleen nog niet duidelijk hoe – en of – deze samenvoeging gaat plaatsvinden. Wat er met de museumfunctie gaat gebeuren, en wie er zorg gaat dragen voor De Collectie Almere is ook nog niet helder. Hoeveel musea voor hedendaagse kunst heeft de nieuwste stad van Nederland dan nog over? Ironisch genoeg geen een.
Gelukkig benadrukken de laatste twee tentoonstellingen alles wat goed is aan Museum De Paviljoens. Een indrukwekkende verzameling werken, tentoongesteld in de zeer bekende Aue Paviljoens van de Vlaamse architecten Paul Robbrecht en Hilde Daem. Artistiek en zakelijk directeur Macha Roesink heeft in de tentoonstelling People can only deal with the fantasy when they are ready for it. De Paviljoens 2001-2012 een selectie aanwinsten uit solotentoonstellingen uit de periode 2001-2012 samengebracht. De titel onthult al dat er een beroep wordt gedaan op de verbeeldingskracht van de bezoeker. Je komt in aanraking met zeer diverse werken, die de werkelijkheid op een andere wijze presenteren.
Bij de entree van het museum is een plattegrond met informatie over de tentoonstelling verkrijgbaar. Hierin staat ook te lezen wanneer alle werken zijn aangekocht, en waar zij voor het eerst te zien waren. Een handig overzicht van de totstandkoming van de collectie. Verder is volledig afgezien van het plaatsen bordjes met namen, of tekst en uitleg. De werken lijken hierdoor niet nadrukkelijk in de ruimte te zijn geplaatst en lijken een vast onderdeel van het interieur van De Paviljoens.
Zo doe ik bij een toiletbezoek een ontdekking. De site-specific installatie Safe Zones No 11 van Jonas Dahlberg (1970) bevindt zich vóór en in de toiletten van De Paviljoens. Op een monitor aan de buitenkant van de ruimte is het interieur van het toilet te zien. Inderdaad, een moment waarop je je afvraagt of een bezoek echt noodzakelijk is. In het werk van Dahlberg staat centraal hoe toeschouwers de ruimte beleven, en hoe bekeken worden in een openbaar gebouw het menselijk gedrag beïnvloedt. Het werk roept relevante vragen op over privacy, veiligheid en het toenemende aantal surveillancecamera’s in openbare gebouwen.
Een aantal geselecteerde werken behandelt het thema tijd. De indrukwekkende installatie Reading Room van Germaine Kruip (1970) bijvoorbeeld, waarin binnen een tijdsbestek van vier minuten een hele dag lijkt te verstrijken. Of de video-installatie Trembling Time van Yael Bartana (1970), waarin het monteren van stilstaande en bewegende beelden doet lijken dat de tijd volledig wordt stilgezet. In de opmerkelijke performance en installatie Table van Yael Davids (1968) wordt het verstrijken van tijd aanschouwelijk gemaakt door middel van menselijke aanwezigheid. Haar tafel lijkt een statisch decor, totdat hij door performers wordt bemand. Hun inzet verandert een alledaags object in een kunstwerk. Een tafel en vier personen lijken hier volledig met elkaar versmolten. Alleen het haar op de achterkant van de hoofden is nog zichtbaar. Het tafelkleed wordt gevormd door aan elkaar genaaide witte overhemden en achterhoofden. Het tafelblad beweegt zachtjes en er klinkt gefluister; een statisch object wordt tijdelijk bezield.
Een werk wat zeker niet gemist mag worden is Jump van Job Koelewijn (1962). Deze verrassende installatie stelt de bezoeker in staat om kortstondig in een andere realiteit te stappen. Verstopt achter een onopvallend wit deurtje is een kleine afgesloten ruimte, waarvan de wanden uit spiegels bestaan. De bodem is bedekt met gras en in het midden is een klein slootje, waar je overheen kunt springen. Heel even lijkt het alsof je middenin een uitgestrekt polderlandschap staat, omringd door talloze weerkaatsingen van je eigen spiegelbeeld. Koelewijn spreekt met zijn werken vaak zoveel mogelijk zintuigen aan; de geur van gras en klei is hier sterk aanwezig.
People can only deal with the fantasy when they are ready for it. De Paviljoens 2001-2012 maakt duidelijk wat een goed aankoopbeleid Museum De Paviljoens in de afgelopen elf jaar gehad heeft. Ook laat de tentoonstelling zien dat de prachtige architectuur van De Paviljoens nog steeds voldoet aan de actuele tentoonstellingseisen voor een museum voor hedendaagse kunst. De tentoonstelling is niets anders dan een verzameling zeer originele werken, op een prachtige wijze tentoongesteld in bijzondere architectuur. Deze laatste tentoonstelling is dus zeker een bezoek aan Almere waard, maar omdat ik weet dat het een afscheid betreft, ga ik verontwaardigd naar huis. Bezit van enige mate van fantasie wordt steeds vaker verward met het hebben van een waanidee.
Op elke eerste zondag van de maand vindt de performance Table van Yael Davids plaats, 13.00 tot 16.00 uur en is er een toelichting op de tentoonstelling door een museumdocent.
