Meisjes zijn hot. In de media, films en series hebben ze tegenwoordig niet zelden een hoofdrol. Ze zijn stoer en onafhankelijk maar ook kwetsbaar. De wereld omarmde het Pakistaanse schoolmeisje Malala, de meiden van de activistische Russische punkgroep Pussy Riot en de serie Girls over een groep New Yorkse begin-twintigers trekt een breed publiek. Omdat ik mij graag mee laat voeren in de hype over deze nieuwe emancipatiegolf besluit ik om te kijken naar de aanstormende vrouwelijke talenten in de kunst. In Showroom MAMA in Rotterdam is een expositie van het collectief Onskruid. Een nieuw collectief van 9 meisjes tussen de 14 en 19 jaar dat is samengesteld met behulp van het talentontwikkelingsprogramma Rookies Traject van MAMA.

Als man, dertiger en jonge vader, staat de wereld van tienermeisjes bijzonder ver van me af. Toch, of misschien juist daarom, lijkt het me interessant om eens te kijken naar het beeld van meisjes en vrouwen in de popcultuur. Popcultuur kan een onthullende leerschool zijn, als je alles met een flinke korrel zout neemt is het een goede plek om inzicht te krijgen in de menselijke aard. Dankzij populaire series als Sex and the City, Desperate Housewives en nu ook Girls kon ik als ‘onwetende’ man al onbeschaamd mee gluren in het wel en wee van (jonge) vrouwen. Weliswaar is het beeld een karikatuur van de werkelijkheid en hebben de genoemde series een heel specifieke en bevoorrechte groep vrouwen als onderwerp, maar toch. Het verschijnsel dat vrouwen zichzelf identificeren met de types vrouw die de hoofdpersonen uit Sex and the City vertegenwoordigen wekt toch de indruk dat er een kern van waarheid over de levensinstelling van vrouwen in deze series zou kunnen schuilen.

In het licht van de meisjeshype hoop ik dat de expositie van Onskruid mij een mooi inzicht kan geven in de jongste generatie meisjes. Het zorgvuldig samengestelde kunstenaarscollectief Onskruid bestaat uit 9 meiden uit Capelle aan de IJssel en Rotterdam. De meisjes zijn door Showroom MAMA geselecteerd door middel van try-outs uit honderden meisjes uit de regio. De op basis van talent en ambitie geselecteerde meisjes hebben het afgelopen halfjaar een intensief programma gevolgd met workshops, atelier bezoeken en zelfs een excursie naar Berlijn. De expositie in Showroom MAMA is de eerste professionele tentoonstelling van hun werk.

De meiden hebben zich gestort op het verkennen van street art als kunstuiting. In het afgelopen half jaar hebben ze een rauwe beeldtaal opgebouwd met behulp van straat interventies; graffiti, xerox art, installaties enzovoort. De werken zelf kunnen zich meten met de werken van eerste- en tweedejaars kunstacademiestudenten. Er spreekt een gevoel van energie en experiment uit de kunstwerken met een goed besef van de omgeving en de rol van de meisjes zelf in deze omgeving. Zo is een oliedrum omgevormd tot een spaarvarken beklad met de tekst ‘Vet Gierig’ als commentaar op de gierige consument en de daaruit volgende bio-industrie. Of een omgesmolten Barbiepop met een uitgedrukte sigaret op de buik van de Barbie. De symboliek vliegt je bij deze werken om de oren.

De expositie laat een zekere worsteling met stereotypering zien. De kunstuitingen zijn bijna rebels maar ze zijn op een gestileerde manier gedempt. Misschien dat de tegenstrijdigheid van een door een instituut begeleide verkenning van een van origine anti-institutionele en rebelse kunststroming hier schuldig aan is. De typische xerox art en graffiti voelen nog wat netjes aan. De girl power en anti-art uitingen lijken hierdoor te worden geïmiteerd in plaats van echt geleefd. Maar alle begin is moeilijk en het is geen schande om te beginnen als dwerg op de schouders van reuzen. De muurdecoratie in de expositie met het verzoek ‘More chaos please’ in een net niet chaotisch patroon slaat de spijker op zijn kop. De eerste stap is gezet en nu is het tijd om los te breken van het instituut en de ingesleten historische beeldtaal van de straatkunst. Ik ben benieuwd wat er gaat gebeuren met het collectief nu het los wordt gelaten in de wereld zonder de begeleiding (of het keurslijf) van, hoe toepasselijk, MAMA.

Mijn kennismaking met de wereld van de pubermeisjes toont mij vooral de spanning tussen het verwachtingspatroon en het losbreken uit dit patroon. Vooralsnog geen verrassend inzicht maar wel een die mij confronteert met het feit dat ook ik mij schuldig maak aan het afdwingen van een stereotype door op zoek te gaan naar ‘de tiener’ in deze expositie. Hopelijk zal de uitbraak van de meisjes lukken en is het ontwikkelingstraject van MAMA een goede basis geweest om kunst te leren maken die uiteindelijk in staat zal zijn om ook huisvaders van in de dertig uit hun rolpatroon te duwen.

In ieder geval leert de popcultuur mij over meisjes en vrouwen dat de worsteling tussen het door zichzelf geëiste en het werkelijk geleefde leven die deze meisjes en vrouwen delen de buitenstaander goed kijkvoer biedt. Hoewel deze worsteling de kijker misschien een gevoel van (misplaatst) leedvermaak geeft, kan hij tijdelijk zijn eigen strubbelingen vergeten en even gluren naar de strijd van de ander. Maar ik denk dat de kijker vooral blijft terugkomen door het herkenbare gevoel dat alles nog net niet helemaal gaat zoals hij of zij zelf had gepland. Dappere maar kwetsbare meisjes zijn de ideale heldinnen om nieuwsgierig onze hoop op te projecteren dat het iemand uiteindelijk wél lukt om alles perfect te krijgen en daara nog lang en gelukkig te leven. Wanneer hun dat niet lukt is dat niet erg, ze zijn tenslotte toch nog maar meisjes.