Porno en videogames als tijdverdrijf

Masha van Vliet
Craig Ames, LEFT RIGHT LEFT (2000-2001)

‘Werken bij defensie. Je moet het maar kunnen.’ Met deze slogan en een prikkelend reclamespotje worden jonge mannen en vrouwen opgeroepen om zich aan te melden bij de Nederlandse krijgsmacht. Het geromantiseerde beeld dat in reclamecampagnes wordt geschetst van het leger spreekt zeer tot de verbeelding, met name bij jonge jongens die in hun dagelijkse sleur hunkeren naar avontuur, onafhankelijkheid en waardering.

Met deze motieven meldde ook Craig Ames zich in 1989 aan als infanterist bij het Britse leger. In 2001, tien jaar nadat hij zijn diensttijd had afgebroken om fotograaf te worden, keerde Ames terug naar zijn oude regiment om de andere, verborgen kant van het soldatenleven, die niet door de media wordt laten zien, vast te leggen.

De jongens in zijn foto’s zijn geen stoere, gestaalde helden, maar zitten onderuitgezakt op de bank verveeld naar een pornofilm te kijken of een computerspelletje te spelen. Een enkeling heeft geprobeerd zijn kale onderkomen wat op te leuken door een Perzisch tapijtje op de grond te leggen en posters van sexy dames boven zijn bed te hangen. Verder dan dit gaat de verpersoonlijking van de ruimte niet. Heimwee naar thuis, naar geliefden en familie lijken de rekruten liever voor zichzelf te houden. De liefde voor het vaderland wordt daarentegen niet onder stoelen of banken geschoven, gezien de Britse vlag die als beddensprei en tafellaken dient.

Naast de soberheid en verveling legt Ames de nadruk op de regelmaat en disciplinering die in het leger heersen. Dit komt goed tot uiting in een foto van een stellingkast waarin het keukengerei en gereedschap stuk voor stuk zijn genummerd, en in een foto waarin een rekruut keurig zijn eigendommen op het bed heeft uitgespreid voor inspectie.

Hoewel Ames de wereld van zijn oude strijdmakkers met een zekere kritische afstand bekijkt – hij is er immers voortijdig uitgestapt – is zijn betrokkenheid bij hun situatie onmiskenbaar. Ver van huis, op een plaats waar alle warmte en geborgenheid uit lijkt te zijn weggezogen, hebben de jongens alleen elkaars aanwezigheid. Samen pornofilms kijken wordt daarmee een teken van kameraadschap.

Ames’ manier van fotograferen past binnen een richting in de documentairefotografie die in de jaren tachtig opkwam rond Britse fotografen als Martin Parr, Paul Graham en Victor Burgin, en die wordt gekenmerkt door een directe en onesthetische beeldtaal en het gebruik van kleurenfotografie. Dit was zeer revolutionair in een tijd dat dramatische zwart-witfoto’s nog de norm waren.

De felle weerkaatsende flitslichten, onevenwichtige composities en de rozige gezichten van de in camouflagekleding gehulde soldaten in het werk van Ames doen denken aan Parrs met daglicht ingeflitste foto’s van de overbevolkte Engelse badplaats Brighton uit de serie The Last Resort (1985). Waar Parr met een flinke dosis ironie de gevolgen van het Thatcherisme in beeld brengt, haalt Ames met zijn rauwe en troosteloze foto’s het door de Britse media gepropageerde beeld van defensie onderuit. Geen spannende patrouilles, vijandelijke aanvallen en heldhaftige daden, maar verveling, eentonigheid en gelatenheid zijn het lot van de soldaat.

Craig Ames, LEFT RIGHT LEFT (2000-2001)
Craig Ames, LEFT RIGHT LEFT (2000-2001)
Craig Ames, LEFT RIGHT LEFT (2000-2001)