Van flyers en posters tot fanzines: drukwerk maakt het culturele leven verzamelbaar in handzaam formaat. De crisis was een zware tijd voor drukwerkproducenten, maar tegenwoordig zijn overal weer posters en flyers te vinden. WOW Amsterdam, één van de gesubsidieerde broedplaatsen in de stad, heeft Sigrid Calon uitgenodigd om onder de noemer PRINT een tentoonstelling samen te stellen over werk op papier.
Het ogenschijnlijke laagdrempelige karakter van drukwerk past goed bij WOW. De broedplaats biedt ruimte aan een hostel, woon- en werkstudio’s voor jonge kunstenaars en heeft tevens een culturele programmering. PRINT is te bekijken in de Vertical Gallery, een trappenhuis van het voormalige HTS-gebouw in Bos en Lommer. Het trappenhuis wordt ook gebruikt door gasten van het hostel, wat een merkwaardige sfeer teweegbrengt.
Calon heeft er als curator voor gekozen om de werken in de expositie te groeperen naar de studio of werkplaats waar het werk geproduceerd is. De tentoonstelling is verdeeld in zeven delen, één per werkplaats of collectief. Bij de prints is niet inzichtelijk gemaakt van welke kunstenaars werk getoond wordt. Het drukwerk, variërend van kleine magazines tot grote prints, is bevestigd aan grote, citroengeel geschilderde houten stellages. Een aantrekkelijke opstelling, die tegelijkertijd de grafische kwaliteit van het trappenhuis en van de getoonde werken benadrukt. De nadruk op de studio’s werkt goed. Het maakt een deel van het artistieke landschap van Nederland inzichtelijk, en maakt nieuwsgierig naar meer. Het schept het beeld dat deze werkplaatsen essentieel zijn voor kunstenaars én ook een belangrijke aanjager zijn van artistieke ontwikkelingen.
De visuele aantrekkingskracht van PRINT is groot. Symmetrische patronen in frisse kleurenschema’s van de hand van Calon – ook deelnemend kunstenaar – worden afgewisseld door de meer verstilde werken die in Grafisch Atelier Daglicht geproduceerd zijn: een vrouwenportret door Mo Swillens en een hypnotiserend groot werk door Linda Arts, waarin geometrische lijnen in gradaties zachtgrijs in elkaar overgaan.
Naast de ingang van de Vertical Gallery is werk samengebracht dat werd geproduceerd aan de Van Eyck Academie. Een van de deelnemers is Zohra Opoku, die momenteel woont en werkt in Accra, Ghana. Ze maakt deel uit van een grotere groep jonge kunstenaars die zijn wortels heeft in de omvangrijke Ghanese diaspora. Zelf is Opoku opgegroeid in voormalig Oost-Duitsland. In PRINT toont ze enkele foto’s waarop het subject onherkenbaar gefotografeerd is, doordat kleding het zicht op het gelaat ontneemt. De geportretteerden worden zo geanonimiseerd door een culturele uiting die normaliter juist ingezet wordt om de eigen identiteit te versterken. Dat textiel een hoofdrol speelt in het werk van Opoku, is tevens terug te zien in het feit dat de getoonde prints gedrukt zijn op stof, dat losjes op de stellage gespijkerd is. De werken zijn ingetogen gedrukt in grijstinten, met een enkele baan kleur. Wat de werken prikkelend maakt, is het contrast tussen de minimalistische aanpak enerzijds en de kleurrijke, visueel explosieve textielcultuur waar het werk deels naar verwijst anderzijds. Haar werk laat zich lezen als een een verfijnd spel: Opoku respecteert de cultuur die zij gebruikt, maar tegelijkertijd maakt zij zich die ook eigen.
Boven in het trappenhuis worden harde figuratieve linosnedes gepresenteerd door PrintRoom. Ze zijn onderdeel van Lubok #11, een magazine waarvoor Christoph Ruckhäberle per editie verschillende kunstenaars uitnodigt. De lino’s zijn hard, een beetje luguber en bijna gotisch. Ze doen denken aan deathmetal-shirts en psychedelische stripboeken. Dat is één van de schoonheden van drukwerk: juist doordat het zo benaderbaar is, nodigt het medium ook uit tot extreme, visuele experimenten. Niets is te gek voor de drukpers.
Binnen PRINT zou meer aandacht besteed mogen worden aan de technische variatie van de getoonde werken. De tentoonstelling heeft meer te bieden dan alleen kleur en lijnenspel. Voor de leek is het niet eenvoudig te herkennen welke technieken gepresenteerd worden. Een graficus zal ongetwijfeld de finesses van de omgang met deze technieken waarderen, maar voor de rest van het publiek is het verhelderend als dit zou worden toegelicht. Calon heeft er echter voor gekozen om in PRINT de werken voor zichzelf te laten spreken. Daardoor functioneert de presentatie als een kunstkabinet: een eigenzinnige samenstelling van kleuren, patronen en beeldtaal. En net als bij een kabinet, ontleent PRINT haar waarde niet aan de losse onderdelen die in de Vertical Gallery te zien zijn, maar aan het geheel. Context is secundair.
In drukwerk mag veel, zoals PRINT goed duidelijk maakt. Drukwerk maakt vrolijk, nieuwsgierig en hebberig. De liefde voor het vak en voor het experiment spat van de werken af. Het zou goed zijn om in de toekomst exposities iets zorgvuldiger te contextualiseren. Gelukkig doet het huidige gebrek aan informatie niet af aan het plezier dat de werken oproepen.
