Lichtvoetige decors van dood en verderf

Floor Tinga
Matha Colburn, TRIUMPH OF THE WILD, 2008 (Courtesy Diana Stigter en Galerie Bob van Orsouw, Zürich)

Een schattig hertje dartelt onschuldig in het rond. Een militair heeft het beestje in zijn vizier en haalt het met ruw wapengekletter neer. Terwijl de slagaderlijke bloedingen als fonteinen uit het diertje spuiten, verschijnen wraaklustige wolven met tanks ten tonele, die op hun beurt de militair om zeep helpen. Welkom in de wereld van Martha Colburn.

De Hallen in Haarlem toont in de Verweyhal recent werk van de Amerikaanse Colburn (1971). Met drie animatiefilms houdt Colburn haar vaderland een kritische spiegel voor. Ze doet dit op een zwartkomische manier, door middel van complexe animaties die zijn opgebouwd uit een mengeling van tijdschriftfoto’s, kunsthistorische illustraties, puzzelstukjes, wol, paperclips en verf. De rijke collages bevatten zoveel mooie details dat elk filmbeeldje op zichzelf een schilderij vormt. Minimalistische pianoklanken en dwingende bassdrums van underground muzikanten, zoals Jad Fair en V. Vale, zetten de beelden kracht bij.

Colburn, die tussen 2001 en 2002 aan de Rijksakademie in Amsterdam verbleef, verpakt haar maatschappijkritische thema’s in lichtvoetige verhalen. Door de combinatie van stop motion techniek en fel kleurgebruik is het net alsof je naar een kinderfilm kijkt. Met nadruk op alsof, want duizelingwekkende decors van dood en verderf dansen voor je ogen. Meet me in Wichita toont een eigentijdse versie van de Wizard of Oz. Dorothy ontmoet de boze heks uit het oosten, in dit geval Osama Bin Laden. Hij trekt lange neuzen naar iedereen die hem probeert te bestrijden. Wordt er op hem geschoten, dan vermenigvuldigt hij zich met een ziekelijk lachje. Hoe komisch het ook is om Bin Laden als heks met een rokje en hoge hakken te zien, Colburn is bloedserieus in haar visie op de War on Terror.

Ze trekt daarnaast interessante parallellen tussen heden en verleden. In de film Myth Labs, onlangs aangekocht door De Hallen, worden de Amerikaanse pelgrimstochten vermengd met de gevolgen van crystal meth (methamfetamine), een soort superspeed die populair is bij armere lagen van de bevolking. Crystal meth verspreidt zich net als Gods woord, met de bijbehorende spirituele ervaringen. Tussen de lekgeprikte junks verwerkt Colburn ook beelden van Amerikaanse soldaten. Eenmaal terug van het front kunnen deze het verleden niet meer van het heden onderscheiden. De oorlog verandert hun blik op de werkelijkheid, net als meth dat doet.

Doordat De Hallen twee films achter elkaar in een open ruimte heeft opgesteld, is de explosie aan geluid wel wat overweldigend. De muzikale composities van beide films vermengen zich met elkaar, waardoor je als toeschouwer je focus dreigt te verliezen. Aan Colburns animaties zelf kleeft maar één nadeel: de kans dat je een deel van haar beelden níet registreert is zeer groot. Voor één seconde film gebruikt Colburn namelijk 24 frames. Tegelijkertijd maakt deze stijl van filmen haar werk ook zo boeiend. Je wordt meegevoerd in een achtbaan van beeldfragmenten, waardoor bij herhaling nog voldoende te ontdekken valt. Gelukkig zijn de collages waaruit Myth Labs is opgebouwd ook apart tentoongesteld. Ruim veertien meter aan materiaal geeft de toeschouwer de kans om nog eens aandachtig de bloedende hertjes, spuitende indianen en dolgedraaide soldaten te bekijken. Aandacht die Colburn absoluut verdient.

Stages of Alarm
Martha Colburn
6 december 2008 t/m 1 maart 2009

De Hallen
Grote Markt 16, Haarlem

Martha Colburn, MYTH LABS, 2008 (Courtesy Diana Stigter en Galerie Bob van Orsouw, Zürich)